Om een beter begrip te krijgen van roddel in organisaties, wenden we ons nu tot het werk van de bekende socioloog Norbert Elias (voor een heldere introductie op zijn eigen werk, zie Elias, 1978; voor zijn hoofdwerk, zie Elias 2002; voor een goede biografie van zijn leven en publicaties, zie Mennell, 1992). In de jaren zestig publiceerde Elias, samen met John Scotson, De gevestigden en de buitenstaanders, een studie over macht, status en emotionele spanningen in een arbeiderswijk van Leicester (Elias & Scotson, 1976). Eén deel van de wijk werd het "dorp" genoemd. Er woonde een aantal families dat er al generaties lang de boventoon voerde. In het "dorp" waren bijna alle sociale activiteiten. Een ander deel van de wijk werd grotendeels bevolkt met nieuwkomers. De bewoners van het oude gedeelte beschouwden hun buurt als respectabel, terwijl de nieuwkomerswijk duidelijk inferieur werd gevonden. Volgens de "dorpsbewoners" konden de nieuwkomers hun kinderen beteugelen noch hun huis schoonhouden. Ook ruzieden en vochten ze. In werkelijkheid goldt dit maar voor een minderheid.
Het vreemde is dat de nieuwkomers dit beeld leken te accepteren. Zij beschouwden zichzelf eveneens als weinig respectabel. Ten opzichte van de dorpsbewoners schaamden zij zich. Of ze toonden resentiment jegens de aristocratische allure van de oude families. Maar ook hier gold: het hechte netwerk van deze gevestigde families bestreek ook maar een minderheid van alle inwoners. Zij werden echter gezien als de hoeders van de deugd en eerbiedwaardigheid. Dankzij hun hechte banden konden de gevestigde dorpsbewoners de buitenstaanders gemakkelijk buitensluiten.
Eén hoofdstuk uit het boek is gewijd aan roddel in beide groepen. Elias en Scotson onderscheiden lovende en lasterende roddel. Lovende of positieve roddel is erop gericht de onderlinge banden binnen de eigen groep te versterken. Lasterende of negatieve roddel is gericht op buitenstaanders (of op afwijkende leden van de eigen groep). Met behulp van lasterende roddel worden voorbeelden van "slecht gedrag" van een minderheid van de buitenstaandersgroep geportretteerd als typisch voor de gehele groep. Het gebruik - of misbruik - van de "minderheid van de slechtsten" als wapen in het buitensluiten van nieuwkomers en buitenstaanders, is typisch voor lasterroddel. Bij prijsroddel wordt juist de "minderheid van de besten" ingezet. Het idealiseren van deze "besten" is eveneens krachtig instument - vooral om afwijkende leden van de eigen groep weer in het gareel te krijgen. Maar net als bij het buitensluiten van andere groiepen is het corrigeren van afwijkelingen vooral een kwestie van macht.
De nieuwkomers konden zich niet tegen de lasterroddel verweren omdat ze de macht daartoe niet hadden. Ze vormden geen netwerk van onderlinge hulp en ze waren buitengesloten van de sleutelposities binnen de gemeenschap. Roddel verspreidde zich traag in de nieuwkomersbuurt. Daarbij was het vaak roddel die de eigen bewoners in een kwaad daglicht stelde. Dat gaf gevoelens van schaamte en minderwaardigheid. Het geweten van veel buitenstaanders was op de hand van de gevestigden. Men schaamde zich - niet omdat men "slecht" waren, maar omdat men in dezelfde buurt woonde. Elias spreekt van "group disgrace", groepsschande, tegen het groepscharisma van de gevestigden. Kort gezegd: stigmatisering van buitenstaanders was pas effectief als de gevestigden bepaalde machtsbronnen konden monopoliseren.
Source: